📌بیست سال پس از زلزله ویرانگر بم، مرمت ارگ همچنان با کمبود بودجه، ابهام در هزینه‌کرد منابع و اجرای طرح‌های غیرکارشناسی روبه‌رو است
♦️ دخل و تصرف‌های غیراصولی و اجرای طرح‌های غیرکارشناسی در ارگ بم این میراث جهانی و نماد هویت تاریخی ایرانیان را در معرض تهدیدی جدی قرار داده است. فعالان میراث فرهنگی هشدار می‌دهند اقداماتی مانند نورپردازی نامتعارف و ساخت آبنمای موزیکال بدون دریافت مجوزهای لازم، ممکن است به از دست رفتن ارزش‌های هویتی و حتی جایگاه ثبت جهانی این اثر منجر شود.
سیاوش آریا، کنشگر و پژوهشگر میراث فرهنگی، درباره وضعیت کنونی این بنای خشتی تاریخی تصریح کرده است: «ارگ بم، که میراث جهانی ایرانیان است، روزگار ناخوشایندی را سپری می‌کند.» او ساخت آبنمای موزیکال بدون طرح مصوب و مجوز شورای فنی و راهبردی و مرمت‌های شلخته و نوسازی‌گونه‌ای را که هیچ شباهتی به مرمت علمی ندارد، به معنای تخریب این بنا می‌داند.
به گفته این فعال میراث فرهنگی، در سال‌های اخیر و به بهانه‌های مختلف، در ساختار تاریخی ارگ بم دخالت‌های غیرکارشناسی رخ داده و این میراث جهانی را در معرض خطر جدی قرار داده است. آریا و دیگر فعالان فرهنگی معتقدند سیاست‌های مرمتی در ایران در مواردی بدون رعایت اصول فنی اجرا می‌شود و همین مسئله موجب آسیب جدی به اصالت بناها شده است.
پس از زلزله ویرانگر بم در سال ۱۳۸۲، با تلاش مرمتگران و باستان‌شناسان برجسته‌ای همچون شهریار عدل و دکتر شیرازی، خطر نابودی این ارگ از میان رفت و روند بازسازی با همراهی کارشناسان بین‌المللی آغاز شد. با این حال، در سال‌های اخیر روند کار با حاشیه‌های فراوان همراه بوده است.
فعالان میراث فرهنگی می‌گویند پدیدار شدن کانال‌های غیرکارشناسی به بهانه نورپردازی، زخمی کردن بدنه‌های تاریخی و دخالت در ساختار خشتی بنا، نمونه‌هایی از تهدیداتی است که جایگاه ثبت جهانی ارگ بم را نیز با چالش مواجه می‌کند، زیرا شرط اصلی حفاظت از بناهای جهانی، رعایت اصول مرمت علمی و حفظ اصالت کالبدی و هویتی آنهاست.
از دیگر مشکلات، استفاده از تجهیزات نامناسب و ماشین‌آلات سنگین در برخی عملیات‌هاست؛ اقدامی که به گفته کارشناسان، نه‌تنها کمکی به مرمت نمی‌کند، که به بافت خشتی آسیب می‌زند.
با گذشت بیش از دو دهه از فاجعه زلزله، مدیران میراث فرهنگی مدعی‌اند که حدود ۹۰ درصد بخش‌های تخریب‌شده بازسازی شده است، اما کارشناسان این نگاه را خوش‌بینانه و تبلیغاتی می‌دانند. به باور آنان، بخش‌هایی مانند حصارهای بیرونی همچنان در وضعیت نامطلوب قرار دارند و طولانی شدن روند مرمت می‌تواند موجب آسیب بیشتر به قسمت‌های باقی‌مانده شود.
کندی پروژه و نگرانی از آینده
یکی از دلایل اصلی کندی روند مرمت، کمبود منابع مالی و کاهش همکاری‌های بین‌المللی عنوان شده است. در سال‌های نخست پس از زلزله، حضور گروه‌های مرمت از کشورهای مختلف، علاوه بر کمک فنی، نشانه اهمیت جهانی ارگ بم بود. اما به‌مرور و در پی بدقولی‌های مدیریتی در پرداخت حقوق و عمل به تعهدات قراردادی، بسیاری از کارشناسان خارجی پروژه را ترک کردند.
به گفته فعالان محلی، در سال‌های اخیر بخشی از پروژه‌ها به گروه‌های غیرمتخصص سپرده شده که بدون دانش فنی کافی دست به اقدامات مداخله‌گرانه زده‌اند. این مسئله نگرانی درباره از دست رفتن هویت اصیل ارگ بم را دوچندان کرده است.
@indypersian
