این دریاچه که در گذشته همچون گذرگاهی طبیعی، شهر ارومیه را به تبریز پیوند می‌داد، امروز تنها یادآور شکوه از‌دست‌رفته‌ای‌است که در خاطره مردم مانده. اکنون لایه‌ای نازک و پراکنده از آب، آخرین رمق‌های حیات را در این دریاچه نمایان می‌کند.
حجت جباری، مدیرکل محیط زیست آذربایجان غربی، در بیان وضعیت بحرانی دریاچه گفت: «احتمال خشک‌شدن کامل بخش شمالی در روزهای پیش‌رو بسیار بالاست و هم‌اکنون تنها لایه‌ای نازک از آب باقی مانده است.»
از سوی دیگر، احمدرضا لاهیجان‌زاده، معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های ایران، حجم فعلی آب در دریاچه را تنها حدود نیم میلیارد مترمکعب اعلام کرد و آن را پایین‌ترین میزان ثبت‌شده در تاریخ این پهنه آبی دانست. او هشدار داد که وضعیت میدانی، حتی نگران‌کننده‌تر از داده‌های آماری موجود است.
کارشناسان محیط زیست، دلایل بحران کنونی دریاچه ارومیه را ترکیبی از عوامل انسانی و طبیعی می‌دانند. سدسازی‌های گسترده بر رودخانه‌های ورودی، برداشت بی‌رویه آب، گسترش کشاورزی پرمصرف و ساخت جاده‌ای که دریاچه را به دو نیم تقسیم کرده، از جمله عواملی‌اند که در کاهش تدریجی سطح آب نقش اساسی داشته‌اند.
افزون بر آن، تغییرات اقلیمی و افزایش دمای هوا نیز شرایط را وخیم‌تر کرده‌اند. کاهش بارندگی در سال‌های اخیر، یکی از عوامل کلیدی در تشدید خشکی این دریاچه به‌شمار می‌رود.
در طول دو دهه گذشته، طرح‌های متعددی برای احیای دریاچه ارومیه به اجرا درآمد؛ از کاهش مصرف آب در کشاورزی و انتقال آب از حوضه‌های دیگر گرفته تا برنامه‌های مشارکتی با جوامع محلی. با این حال، این تلاش‌ها به‌اذعان مسئولان، نتوانسته‌اند از ادامه روند خشک‌شدن جلوگیری کنند.
در حالی‌که مسئولان از تدوین «سناریوهای مدیریتی مختلف» برای نجات دریاچه سخن می‌گویند، کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر اقدام فوری و مؤثری انجام نشود، خشک‌شدن کامل دریاچه تنها آغاز فاجعه خواهد بود؛ چرا که پراکنده‌شدن نمک در منطقه می‌تواند تهدیدی جدی برای سلامت انسان، کشاورزی و امنیت غذایی نه‌فقط در شمال‌غرب ایران بلکه در کشورهای همسایه نظیر ترکیه، ارمنستان و جمهوری آذربایجان نیز باشد.
@indypersian
