حسین نورانی نژاد/
🔸️استعلام غیررسمی و علنی‌شده قوه قضاییه از برخی نهادها و افراد برای دریافت اسامی زندانیان سیاسی، گام اولیه مهم و کم‌سابقه‌ای است که باید آن را جدی گرفت و با مواجهه مثبت، تلاش کرد تا به اثربخشی واقعی برسد. اتفاقی که در صورت تحقق، امیدبخش است و در بهبود رابطه بین حاکمیت با نهادهای مدنی و احزاب و منتقدان، موثر خواهد بود.
🔸️چنین گام مهمی، آن هم بر سر موضوع مناقشه‌برانگیزی مثل زندانیان سیاسی خیلی ساده نیست و هر نیروی موثری در این فرایند باید به سهم خود از آن صیانت کند تا به نتیجه برسد.
🔸️حالا یک حرکت برد – برد – برد برای حاکمیت، جریان‌های سیاسی، و نیز خود زندانیان سیاسی و خانواده‌های آنها در دسترس است که نهایتا اثر مثبت کلانش برای ذینفع بزرگتر، یعنی کل جامعه خواهد بود.
🔸️نکته مهم دیگری که این چند روز مورد توجه کافی قرار نگرفت، پذیرش تلویحی وجود زندانیان سیاسی در کشور از سوی آقای اژه‌ای است. از این جهت که تاکنون با عدم اجرای اصل 168 قانون اساسی، همه زندانیان سیاسی، ذیل مواد امنیتی قانون مجازات اسلامی محاکمه شده و عنوان زندانی امنیتی یافته‌اند.
🔸️مشکل از جایی شروع شد که ق ق خواستار اعلام اسامی پیشنهادی شد. انتظاری که اگر از یک نهاد حقوق بشری مستقل و آزاد و دارای دسترسی لازم به پرونده‌های سیاسی و امنیتی می‌شد، کاملا قابل قبول بود اما از افراد و نهادهایی که نه تخصص لازم و نه از آن مهم‌تر، اطلاعات کافی درباره پرونده‌های سیاسی و محکومان آنها در سراسر کشور ندارند، منطقی نیست.
نتیجه این می‌شود که هر نهاد یا فردی، فقط کسانی را که می‌شناسد معرفی کند که حداقل دو تالی فاسد دارد. یکی این که شائبه کار قبیلگی و رفیق‌بازی و زد و بند بین حاکمیت با خودی‌ها پیش می‌آید. دوم این که همه زندانیان دیگر، عملا امنیتی و غیر سیاسی تلقی می‌شوند، هرچند به خاطر عدم اشتهار و شناخت، در لیست‌های پیشنهادی قرار نگرفته باشند. واقعیتی که حبس کشیده‌ها و زندان دیده‌ها به خوبی می‌دانند که کم نیستند.
🔹در دو مرتبه تجربه زندانم با تعداد زیادی زندانی گمنام آشنا شدم که مصداق اتهام آنها کاملا سیاسی بود. حتی در بین متهمان امنیتی مواردی دیده شده که با عناوینی مثل جاسوسی محکومیت‌های سنگینی در حد اعدام گرفته‌اند اما با اطلاع‌رسانی از پرونده‌شان، کار به بررسی جدی‌تر مقامات ارشد رسیده و بعضا منجر به آزادی آنها هم شده است. اتفاقی که به مدد همبندی شدن آنها با زندانیان سیاسی و مطبوعاتی محقق شده است.
🔸️مجموعه این موارد، ضرورت نهاد یا نهادهای مستقل حقوق بشری و معتمد جامعه و حاکمیت را ثابت می کند که بتوانند به چنین درخواست‌هایی از سوی قوه قضاییه پاسخ دقیق و تخصصی و قابل اتکا بدهند. وگرنه طبیعی است که اکثر فعالان سیاسی خیلی سریع می‌توانند نام‌هایی چون مصطفی تاجزاده، سعید مدنی، مهدی محمودیان، ضیا نبوی، ابوالفضل قدیانی، احمدرضا حائری، محمدباقر بختیار، رضا خندان و امثال آنها را لیست کنند. اما هدف که این نیست.
🔸️آزادی حتی یک زندانی سیاسی هم به خودی خود مفید و ارزنده است، اما وقتی در سطح رئیس ق ق و در ارتباط با جامعه مدنی و سیاسیون و بعضا مقامات دولتی چنین کاری کلید می‌خورد، انتظار اقدامی ریشه‌ای و مستندتر می‌رود.
🔸️مساله تشخیص مرز بین سیاسی و امنیتی بودن اتهامات نیز موضوعی است که با وساطت یک نهاد حقوق بشری مانند کانون دفاع از حقوق زندانیان بهتر حل می‌شود.
🔸️هم اقدام مثبت قوه قضاییه برای توجه به مطالبه آزادی زندانیان سیاسی و انتقال پیام مساعدت و دریافت پیشنهاد از نهادها و افراد مطالبه‌گر را باید قدر دانست و هم پاسخ منطقی جبهه اصلاحات که به جای لیست اسامی، معیار معرفی کرده است.
🔸️پیشنهاد من این است که:
برای این که کار گره نخورد و از جایی آغاز شود، خود ق قضاییه از اسامی آشنای زندانیان سیاسی که کاری جز بیان نقد با هر لحنی که باشد انجام نداده‌اند و نیز پرونده‌هایی که خود می‌داند واقعا جز بیان اعتراضی نداشته‌اند و معمولا با موادی چون تبلیغ علیه نظام، نشر اکاذیب، توهین به مقامات یا مقدسات، و نیز اجتماع و تبانی علیه امنیت کشور محکومیت گرفته‌اند، و همین‌طور زندانیان دارای شرایط آزادی مشروط و نیز زندانیان مسن، بیمار، یا زنان دارای فرزند خردسال، روزنامه‌نگاران و فعالان صنفی و مدنی آغاز کند.
🔹 اگر واقعا هدف حل مساله‌ای باشد، این کار شدنی است و نباید این کار خیر لابلای وسواس‌ها و پیغام و پسغام‌ها معطل بماند.
🔸️این کار شدنی است. فقط اراده لازم از سوی قوه قضاییه را می‌طلبد.
اگر هم محقق شد، توسط نیروهای مطالبه‌گر و منتقد، مورد استقبال و حمایت صریح قرار گیرد.
❇️ @baamdadeno
