قمر، با نام کامل قمرخانم سید حسینخان، در سال ۱۲۸۴ در تاکستان متولد شد و در ۱۴ مرداد ۱۳۳۸ درگذشت. او در دوران خود از چنان شهرتی برخوردار شد که کمپانیهای بینالمللی برای ضبط صدایش به تهران آمدند و بیش از ۲۰۰ صفحه از اجرای او ثبت شد.
او در سال ۱۳۰۳ نخستین کنسرت خود را در گراند هتل برگزار کرد؛ کنسرتی که بهدلیل حضور بیحجابش واکنش دستگاههای حکومتی را برانگیخت، اما نقطه عطفی شد در جرئت بخشیدن به زنان خوانندهای چون ملوک ضرابی و روحانگیز.
قمر، آواز را با نوعدوستی همراه کرد و عواید کنسرتهایش را صرف امور خیریه، از جمله ساخت آرامگاه فردوسی، یاری به یتیمان و حمایت از انجمنهای عامالمنفعه کرد. او در جریان جنبش جمهوریخواهی نیز، مارش عارف قزوینی را با صدای رسا اجرا کرد؛ ترانهای که پس از تغییر فضای سیاسی، ممنوع و از بازار جمعآوری شد.
با وجود رقابت هنری، رابطهاش با دیگر خوانندگان زن همعصر، از جمله ملوک ضرابی، دوستانه توصیف شده است. قمر در زندگی شخصی نیز طعم ناکامیهای عاطفی را چشید و در دو ازدواج خود به جدایی رسید. با این حال، همواره استقلال، صداقت و مردمدوستیاش در یادها ماند.
او در وصیتنامهاش نوشت: «من هیچ ثروتی ندارم، اما دلهای یتیمانی را دارم که به خاطر مرگم از غم مالامال میشوند… هنرم را بنده زور و زر و خیانت نکردم.»
سنگقبر او در ظهیرالدوله چنین روایت میکند:
«تنها نه قمر بود هنرمند به عالم
روح ملکی بود که از چشم بشر رفت»
@indypersian