♦️محمدعلی فروغی، سیاستمدار نامدار ایرانی در تیر ۱۲۵۶ به‌دنیا آمد و تابستان گرم ۱۴۰۴ نیز که با حوادث داغ آغاز شد، بار دیگر تولد این ستاره سیاست در آسمان ایران را یادآوری کرد؛ مردی که هشت دهه قبل چراغ عمرش خاموش شد اما خدمات ارجمند و آثار پرفروغش در تاریخ ایران ابدی شد.
وقایع این تابستان باعث شد مردم بیش از پیش به نقش تعیین‌کننده سیاستمداران دلسوز و میهن‌پرست اشاره کنند؛ آنان که در برهه‌هایی حساس توانستند با دوراندیشی و فداکاری، تمامیت ارضی ایران را حفظ کرده و کشور را از بحران‌هایی گاه نابودکننده نجات دهند. یکی از درخشان‌ترین نمونه‌های چنین سیاستمدارانی، محمدعلی فروغی است؛ چهره‌ای که در تاریک‌ترین روزهای تاریخ معاصر ایران، نقش کلیدی در حفظ تمامیت ارضی کشور ایفا کرد.
در شهریور ۱۳۲۰، ایران با یکی از بحران‌زده‌ترین دوره‌های خود روبه‌رو شد. نیروهای بریتانیا و شوروی از شمال و جنوب کشور را اشغال کردند. ارتش فروپاشید، رضاشاه مجبور به استعفا و ترک کشور شد و زمام امور به ولیعهدی جوان سپرده شد. در چنین شرایطی، محمدعلی فروغی به نخست‌وزیری رسید.
فروغی با وجود اتهام‌هایی که بعدها به او وارد شد—از جمله امضای «پیمانی ذلت‌بار» با متفقین—در عمل توانست با درایت و سیاستی سنجیده، ایران را از تجزیه و نابودی نجات دهد. پیمان سه‌گانه ۱۳۲۰ که میان ایران، بریتانیا و شوروی امضا شد، ایران را ملزم به همکاری با متفقین کرد، اما در مقابل، متفقین متعهد شدند استقلال و تمامیت ارضی ایران را به رسمیت بشناسند و پس از پایان جنگ، کشور را ترک کنند. در شرایطی که ایران هیچ ابزار نظامی برای مقاومت نداشت، این پیمان در حکم خریدن زمان برای بقا بود.
فروغی با پذیرش واقعیت‌های تلخ، مانع از آن شد که ایران به سرنوشتی شبیه لهستان—که در همان زمان میان آلمان و شوروی تقسیم شد—دچار شود. او همچنین نقشی کلیدی در انتقال آرام قدرت از رضاشاه به محمدرضا شاه ایفا کرد و با پشتیبانی از پادشاه جوان، جلوی بی‌ثباتی بیشتر را گرفت. علاوه بر این، در دوران اشغال ایران، فروغی نماینده کشور در کنفرانس پاریس بود و تلاش کرد صدای ایرانِ تحت اشغال را در سطح بین‌المللی بلند نگه دارد.
فراتر از سیاست، فروغی ادیب و اصلاح‌گری بزرگ بود. او در تدوین و ساده‌سازی نثر فارسی و تصحیح متون کهن نقش داشت و از پایه‌گذاران دانشگاه تهران بود. آثار او در زمینه فلسفه، اخلاق، و ترجمه آثار غربی هنوز هم منبع ارزشمند پژوهشگران است.
محمدعلی فروغی، ملقب به ذکاءالملک، به گفته برخی منابع در ۱۳ تیر ۱۲۵۶ به دنیا آمد و در ۵ آذر ۱۳۲۱ چشم بر جهان بست. او سه بار در دوره پهلوی نخست‌وزیر ایران شد و از مبارزان سرشناس جنبش مشروطه بود. کارنامه او گواهی است بر اینکه گاهی درایت باعث نجات یک ملت می‌شود.
@indypersian
